Voor het eerst sinds het begin van de metingen heeft de aarde een kritische temperatuurdrempel overschreden waarvan wetenschappers al lang hebben gewaarschuwd dat deze de ergste gevolgen van de klimaatverandering zou kunnen veroorzaken.
Vrijdag steeg de temperatuur op aarde 2,07 graden Celsius boven het pre-industriële niveau, of het gemiddelde van 1850 tot 1900, volgens de Europese Copernicus-dienst voor klimaatverandering.
Twee graden Celsius – of 3,6 graden Fahrenheit – is de internationaal overeengekomen bovengrens voor de opwarming, vastgelegd in het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015. De overeenkomst heeft tot doel de mondiale temperatuurstijging ruim onder deze limiet te beperken en bij voorkeur onder de 1,5 graden Celsius, waarbij wordt erkend dat “dit de risico’s en gevolgen van klimaatverandering aanzienlijk zou verminderen.”
Copernicus-functionarissen maakten de bevinding maandag bekend in een verklaring Post op X. zei adjunct-directeur Samantha Burgess voorlopige gegevens laten ook zien dat de mondiale temperatuur op zaterdag 2,06 graden Celsius boven het pre-industriële niveau lag, wat erop wijst dat er “nu twee dagen in november 2023” zijn waarop de temperatuur de benchmark overschreed.
🌡️ ERA5-gegevens van @CopernicusECMWF wijst erop dat 17 november de eerste dag was dat de mondiale temperatuur hoger was dan 2°C boven het pre-industriële niveau en 2,07°C boven het gemiddelde van 1850-1900 lag. De voorlopige ERA5-waarde voor 18 november is 2,06 °C. pic.twitter.com/lLGwlCsZtP
— Copernicus ECMWF (@CopernicusECMWF) 20 november 2023
Wetenschappers waarschuwen al lang dat een aanhoudende opwarming van 1,5 graden of meer zal leiden tot opeenvolgende risico’s voor menselijke en planetaire systemen, waaronder negatieve gevolgen voor ecosystemen, biodiversiteit, watervoorziening en voedselzekerheid. Volgens het Intergouvernementeel Panel voor Klimaatverandering dragen de stijgende land- en oceaantemperaturen nu al bij aan de stijging van de zeespiegel, het smelten van ijskappen en toenemende gevaren zoals hittegolven, droogte en extreme neerslag.
Hoewel een opwarming van 1,5 graden Celsius naar verwachting voor veel regio’s en systemen aanzienlijke uitdagingen zal opleveren, “zouden de risico’s groter zijn bij een opwarming van 2 graden Celsius en zouden zelfs grotere inspanningen nodig zijn om zich aan te passen aan een temperatuurstijging van deze omvang”, zegt de IPCC.
Er moet echter voorzichtigheid worden betracht bij het omgaan met gegevens van één dag, zegt Gavin Schmidt, directeur van NASA’s Goddard Institute for Space Studies. Hij wees erop dat de bepalingen van het Klimaatakkoord van Parijs meer gaan over aanhoudende, jarenlange opwarming bij deze temperaturen.
Lees verder: Gezien de hoge temperaturen in oktober is het “vrijwel zeker” dat dit het warmste jaar ooit zal zijn
Eén of twee overschrijdingen van de 2 graden betekenen niet dat er geen terugkeer mogelijk is, aldus Schmidt. Maar het recordweekend is opmerkelijk in de context van grotere trends.
“Is de planeet aan het opwarmen? Ja”, aldus Schmidt. “Zullen we dagen boven de 2 graden zien, voordat we weken boven de 2 graden bereiken, voordat we maanden bereiken, voordat we jaren bereiken? Ja. En ervaart de planeet momenteel een buitengewone opwarming? Het antwoord is ja, ja dat is zo. 2023 blijkt uitzonderlijk te zijn, zowel qua impact als qua cijfers.”
In feite kwam de aankondiging van maandag slechts enkele weken nadat ambtenaren hadden gewaarschuwd dat 2023 op weg was om het warmste jaar ooit te worden, na recordwarme maanden juni, juli, augustus, september en oktober. De laatste mijlpaal is opmerkelijk, maar herinnert ons er ook aan dat het nog niet te laat is om van koers te veranderen, zegt Zeke Hausfather, onderzoeker bij Berkeley Earth.
“Het is een waarschuwing dat we ongemakkelijk dichtbij komen”, zei Hausfather. “Zeker het feit dat we maandenlang temperaturen van 1,5 graden hebben meegemaakt [warming] is een teken dat dit doel snel aan het verdwijnen is en als we de komende tien jaar zelfgenoegzaam blijven blijven, zullen we op hetzelfde punt staan als het om 2 graden gaat.”
Het grootste deel van de opwarming is te wijten aan de uitstoot van broeikasgassen door de verbranding van fossiele brandstoffen, zeggen hij en andere experts. Maar El Niño, die dit jaar sterker wordt, speelt ook een rol, omdat het klimaatpatroon verband houdt met warmere temperaturen op aarde.
Lees verder: “Elk klein beetje telt”: zes belangrijke conclusies uit het laatste Amerikaanse klimaatrapport
Onderzoekers hebben ook gesuggereerd dat de uitbarsting van de Hunga Tonga-Hunga Ha’apai-vulkaan vorig jaar in de Stille Zuidzee zou kunnen bijdragen aan de extreme opwarming van dit jaar. De uitbarsting schoot recordhoeveelheden warmtevasthoudende waterdamp de atmosfeer in.
Bovendien zegt een studie die deze maand door de bekende klimaatwetenschapper James Hansen is gepubliceerd dat een recente wijziging in de regelgeving voor het vervoer van spuitbussen een factor zou kunnen zijn. De regelgeving verminderde de hoeveelheid zwavel die in brandstoffen was toegestaan om de luchtkwaliteit te verbeteren. De verandering kan echter een onbedoeld effect hebben gehad op de opwarming van de planeet, omdat de aërosolen het zonlicht van de aarde af weerkaatsten.
Hausfather zei dat de vulkaanuitbarsting en de verandering in de scheepvaartregelgeving een kleine rol lijken te hebben gespeeld in de recente opwarmingstrends, maar niet genoeg waren om duidelijk uit te leggen hoe ongewoon heet dit jaar is geweest. Dat El Niño zo snel arriveerde na de zeldzame drie opeenvolgende jaren van La Niña, zijn afkoelende tegenhanger, kan ertoe hebben geleid dat sommige van de opwarmingseffecten eerder en duidelijker zijn geworden dan in voorgaande jaren.
‘Wetenschappers hebben op dit moment niet alle antwoorden’, zei hij. “We zullen de komende jaren veel onderzoek doen om de exacte factoren te achterhalen, maar het is tot nu toe zeker een uitzonderlijk warm jaar geweest – en het zal met een behoorlijk grote marge het warmste jaar ooit zijn.”
Niet alle hoop is echter verloren. De vijfde nationale beoordeling van de klimaatverandering, die vorige week door het Witte Huis werd gepubliceerd, benadrukte dat elke fractie van een graad extra of vermeden opwarming een verschil zal maken.
Het rapport “laat duidelijk zien dat we voor elke tiende van een graad vermeden opwarming besparen, risico’s voorkomen en lijden voorkomen”, vertelde Katharine Hayhoe, een van de auteurs, aan The Times.
Het nieuws komt ook voorafgaand aan COP28, een internationale klimaatconferentie die later deze maand in Dubai begint.
‘We hebben nog tijd,’ zei Hausfather, ‘om de toekomst te vermijden, hebben we een voorproefje gekregen van afgelopen weekend.’
Dit verhaal verscheen oorspronkelijk in de Los Angeles Times.